Noyabrda Bakıda keçiriləcək COP29 sammiti öncəsi Paris iqlim sazişində iştirak edən ölkələr arasında qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün vəsaitlərin bölüşdürülməsi ilə bağlı qızğın müzakirələr davam edir.

“Reuters”-in məlumatına görə, ötən il Dubayda keçirilən COP28 sammitinin sonundan bəri ölkələrin əldə edilmiş razılaşmaların həyata keçirilməsi ilə bağlı mövqeləri diametral olaraq ziddiyyət təşkil edir.

COP28-də əldə olunan razılaşmaya əsasən, Paris iqlim sazişini imzalayan ölkələr karbon emissiyalarını azaltmaq üçün 2025-2029-cu illər arasında hər il 1,1 trilyon dollar vəsait ayırmalı olacaqlar. Lakin bu nəhəng məbləğin necə bölüşdürüləcəyi və hansı mənbələrdən gələcəyi hələlik bəlli deyil. Bu əsas məsələlərin Bakıda keçiriləcək sammitdə müzakirəsi planlaşdırılır.

BMT-nin İqlim Təşkilatının avqustun 29-da açıqladığı sənəddə sammit yaxınlaşdıqca ölkələr arasında kəskinləşən fikir ayrılıqları təfərrüatlı şəkildə öz əksini tapıb.

Sənəddə COP29-da mümkün saziş üçün hər biri müxtəlif ölkələrin mövqelərini əks etdirən yeddi variant təklif olunur. Yeni məqsəd zəngin ölkələrin inkişaf etməkdə olan ölkələrə hər il 100 milyard dollarlıq iqlim maliyyəsi ayırmasını təmin etməkdir.İnkişaf etməkdə olan ölkələr bu hədəfi 100 milyard dollardan çox artırmağa çalışırlar. Eyni zamanda, Kanada və Avropa Birliyi ölkələri kimi donorlar dövlətin maliyyələşdirilməsində kəskin artımın qeyri-real olduğunu iddia edərək, məhdud milli büdcələrə işarə edirlər.

Təklif olunan variantlardan biri inkişaf etmiş ölkələrdən 2025-ci ildən 2029-cu ilə qədər hər il 441 milyard dollar qrant ayırmağı və özəl maliyyə də daxil olmaqla bütün mümkün mənbələrdən hər il 1,1 trilyon dollar cəlb etməkdir. Bu ssenari ərəb ölkələrinin mövqeyini əks etdirir.

Aİ tərəfindən dəstəklənən başqa bir variant, ölkələr və özəl fondlar tərəfindən daxili investisiyalar da daxil olmaqla, ildə 1 trilyon dollardan çox qlobal iqlim maliyyəsi hədəfi təyin etməkdir. Bununla belə, maliyyənin əsas hissəsi yüksək emissiyalara və əhəmiyyətli iqtisadi potensiala malik ölkələrdən gəlməlidir.

Aİ həmçinin planetin ən böyük çirkləndiricisi və ikinci ən böyük iqtisadiyyatı olan Çindən iqlimin maliyyələşdirilməsinə töhfə verməsini tələb edir. Lakin BMT tərəfindən hələ 1990-cı illərdə inkişaf etdirilmiş sistem əsasında inkişaf etməkdə olan ölkə kimi təsnif edilən Çin bu məsələdə maliyyə məsuliyyəti daşıması fikrini qəti şəkildə rədd edib.

COP29-da maliyyə sövdələşməsinin əldə edilməsində əsas maneənin iqlim fəaliyyətini kimin maliyyələşdirəcəyi məsələsinin olacağı gözlənilir.